Vài lỗi người viết trẻ hay mắc phải – 6 năm kinh nghiệm chỉ để chia sẻ miễn phí cho bạn

Người viết trẻ ở đây nghĩa là trẻ tuổi nghề hơn mình, còn mình thì vẫn là một người trẻ so với những cây bút lão làng 10-15 năm. Nội dung trong bài viết là những kinh nghiệm và bài học mình nhận ra trong quá trình làm việc và trải nghiệm. Mình hi vọng sẽ giúp ích được cho các bạn đang tìm hiểu những kiến thức đầu tiên để vào nghề viết lách nhé.

1. Thiếu thông tin về đề tài

Hôm trước có bạn trẻ chia sẻ bài viết của bạn về rượu vang trong một group viết lách nhờ mọi người góp ý sau khi bị trả bài về. Mình đọc xong thì chỉ thầm nói rằng, nếu bỏ danh từ rượu vang ra và thay vào đó bất kỳ rượu gì ở Pháp thì vẫn hợp lý với bài viết này. Thế nên, lỗi đầu tiên và cũng là lỗi nặng nhất cho một bài viết: Thiếu thông tin.

Mình chắc chắn bạn chưa tìm hiểu kỹ thông tin, chưa đọc nhiều để hiểu về tính chất sản phẩm. Nếu chỉ đọc vài dòng miêu tả về rượu vang trên báo chí hay Wikipedia thì không bao giờ đủ chất liệu để bạn viết bài. Với một đề tài viết, người viết phải đào sâu, lục tung tất cả mọi ngóc ngách, để có thể nắm bắt được những cốt lõi và tinh tuý nhất của sản phẩm. Đương nhiên khi bị giới hạn thời gian thì mình cũng không thể nào tìm hiểu trọn vẹn được hết, nhưng hãy nhớ rằng, nếu chỉ viết ra được những điều chung chung thì bài viết của bạn không đạt yêu cầu.

Trong comment góp ý cho bạn, mình đã gợi ý thêm các nguồn thông tin tìm hiểu về rượu vang, ví dụ như tham gia một lớp học thưởng thức rượu, tham gia vào group đam mê rượu vang để xem các thành viên thảo luận gì, xem các bộ phim hay về rượu vang và ngành công nghiệp sản xuất rượu v.v

Có thể thấy, ngoài báo chí, mạng xã hội, sách vở… chúng ta có rất nhiều cách để tìm hiểu về đề tài mình viết. Bạn có thể trở thành một người trải nghiệm, trò chuyện với chuyên gia trong nghề, lên mạng hỏi đáp Quora, chơi Reddit, mở cuộc thảo luận với bạn bè, xem các bộ phim liên quan, xem Youtube, đọc thêm các nghiên cứu nước ngoài v.v

2. Chưa biết khai thác đề tài thành những ý tưởng

Vài tháng trước mình nhận một dự án viết cho ứng dụng, khách hàng yêu cầu sản xuất 40 bài viết liên quan đến chủ đề lối sống xanh trong vòng 1 tuần, bao gồm tự lên ý tưởng và viết bài. Vì độ gấp của công việc nên một bạn đã giới thiệu cơ hội này cho mình. Mình dành ra một ngày để đọc hết những thông tin, tài liệu, nghiên cứu, xem video và.. lướt mạng xã hội để xây dựng một kho nội dung. Từ kho hàng trăm ý tưởng, mình chắt lọc và chọn ra 40 ý tưởng ổn nhất để xây dựng thành bài viết. Bạn cứ tưởng tượng giống mấy cuộc thi vua đầu bếp, với hàng tá nguyên liệu người đầu bếp phải làm ra những món ăn phù hợp, ngon miệng và không bị trùng lặp.

Vậy làm sao để tìm kiếm được nhiều ý tưởng nhất mà không bị trùng? Đó là cách bạn khai thác đề tài và tìm ra “góc nhìn” cho từng bài viết.

Hãy ghi nhớ công thức này 1 ý tưởng bài viết = 1 chủ đề + 1 góc nhìn.

Theo đó, một bài viết sẽ phản ánh 1 góc nhìn cho 1 chủ đề cụ thể. Việc này sẽ có các lợi ích như sau: bạn xây dựng được hàng trăm bài viết xoay quanh 1 chủ đề, bạn không bao giờ cạn kiệt ý tưởng, không bao giờ chỉ viết 1 bài viết cho 1 chủ đề.

Ngay từ bây giờ, bạn có thể tự thực hành bằng cách chọn ra 1 chủ đề bất kỳ và tìm kiếm 50 ý tưởng/góc nhìn xung quanh. Khi cảm thấy bắt đầu “bi bí”, bạn phóng xa sức tưởng tượng hơn bằng cách gán ghép với những chủ đề không liên quan. Ví dụ cho chủ đề sống xanh, một chuyên gia ẩm thực sẽ nói gì, một chuyên gia marketing sẽ nói gì, diễn viên Angela Phương Trinh sẽ làm gì, ngành trí tuệ nhân tạo ra sao v.v

Trong lớp học viết của mình, mình dành nhiều thời gian cho phần xây dựng ý tưởng bài viết để giúp các bạn có cách tiếp cận phong phú, thú vị và sáng tạo, đúng như tinh thần của câu nói mình yêu thích “Creativity is a wild mind and a disciplined eye.” (Dorothy Parker) – Sự sáng tạo đến từ cái đầu hoang dại và đôi mắt kỷ luật.

Bạn hãy cho phép mình nghĩ tất cả những ý tưởng kỳ quái nhất, lạ thường nhất, hãy để cái đầu hoang dại mang đến cho bạn những giờ phút thăng hoa và vui vẻ với đề tài bạn đang làm. Sau đó, bạn sẽ còn đôi mắt kỷ luật để suy xét và đánh giá, chọn lọc những điều tinh tuý và độc đáo ở lại bên trang viết.

Mời bạn đón đọc phần sau mình chia sẻ về 2 lỗi khác cũng không kém phần quan trọng dành cho người viết trẻ nhé!